سرچشمه
بیشتر نزاع هاى خانواده ها و مردمان با یکدیگر
و دشمنی ها و تفرقه ها
زیانبارترین نتیجه ی مراء در جامعه ی کنونی ما افزایش قهر بین دوستان و افزایش طلاق بین عاشقان سینه چاک دیروز و متنفران گستاخ امروز است. که برای آن در مکانیسم و فرایند خلقت، پیش بینی هایی برای پیشگیری در نظر گرفته شده است که غفلت از آن دیر یا زود دامنگیر هریک از افراد جامعه ی انسانی را خواهد شد.
زندگی امروزی ما بیش از آنکه به علم حقوق نیازمند باشد به علم اخلاق محتاج است.
تا اخلاق در جامعه ی بشری نهادینه نشود مشکل باقیست.
برای مقایسه ی بین اخلاق و حقوق در زندگی خانوادگی و روابط بین دوستان و آشنایان فرصت دیگری لازم است. فعلا مراء را بشناسیم.
آثار شهید دستغیب (رحمه الله)
مشخصات شناسنامه ای
استقلال فرهنگی از باب معرفی نرم افزار مجموعه آثار شهید دستغیب بحث مراء را که آن شهید عزیز در کتاب قلب سلیم ذیل موضوع تواضع ذکر کرده اند، تقدیم فرهیختگانی می کند که در صدد افزایش آستانه ی تحمل افراد جامعه هستند.
مِراء؛ گفتگو و مجادله
چهار چیزى که از تواضع است
امام
صادق علیه السلام فرمود: «از تواضع این است که در نشستن به پایین مجلس
راضى باشى و به هرکه برخوردى سلام کنى و مجادله را وانهى گرچه حق با تو
باشد و خوش نداشته باشى که تو را به پرهیزگارى بستایند». «مِنَ التَّواضُعِ
أنْ تَرْضى بِالْمَجْلِسِ دُونَ الْمَجْلِسِ وَأنْ تُسَلِّمَ عَلَى مَنْ
تَلْقى وَأنْ تَتْرُکَ الْمِراءَ وَإنْ کُنْتَ مُحِقّاً وَأنْ لاتُحِبَّ أنْ تُحْمدَ عَلَى الْتَّقْوى»، (اصول کافى، مترجم، ج 3، ص 186، باب التواضع»
در
این حدیث، امام علیه السلام چهار چیز را از تواضع دانسته، نخواستن
صدرنشینى و ابتداى به سلام و ترک مراء و نداشتن حبّ مدح و جز مراء در گذشته
شرح داده شد و چون دانستن مراء ضرورى است؛ زیرا موجب شقاوت دنیوى و اخروى است و ترک آن سبب سعادت دوجهانى است، بنابراین، به طور اختصار شرح داده مىشود.
مِراء؛ گفتگو و مجادله است
«مراء»
ایراد کردن و اعتراض نمودن و طعن زدن در سخن دیگرى است در لفظ یا معناى آن
سخن، به قصد خوار کردن و سبک کردن گوینده و اظهار دانایى و زیرکى خود و به
سبب کبرى که دارد در اعتراض خود لجاجت کند و از رأى خود برنگردد و به
اصطلاح حرف خود را به کرسى نشاند خواه سخن گوینده در مسأله علمى دینى یا
غیردینى باشد یا خبر از واقعیات عادى و موضوعات جزئى باشد مانند اینکه
گویندهاى مىگوید از شیراز تا اصفهان هشتاد فرسنگ است و این شخص براى
اظهار اطلاع خود و سبک کردن گوینده و نادانى او مىگوید خیر این طور نیست
بلکه نود فرسنگ است. یا مىگوید فلان شهر فلان مقدار جمعیت دارد و این شخص
بر سخنش ایراد مىگیرد و مىگوید تو بىخبرى، من در تاریخ و جغرافیا چنین و
چنانم و جمعیت هرشهرى را داناترم.
اگر در حالات
مردم دقت شود دانسته مىگردد که بیشتر نزاع هاى خانواده ها و مردمان با
یکدیگر و دشمنی ها و تفرقه ها بیشتر از «مِراء» سرچشمه مىگیرد؛ یعنى هر
نزاعى که بین دو نفر و بیشتر مشاهده مىشود اگر از سبب اصلى آن وارسى شود
غالباً سخنانى بوده که در بین آنها واقع شده و موجب کدورت و نگرانى گردیده
تا به اینجا کشیده و مراء هم بر سر امر موهومى بوده مانند آن شخص که نامش
عمرو بوده و وارد مدرسه شد، استاد نحوى براى شاگردها مثل مىزد که «ضرب زید
عمرواً؛ یعنى زد زید عمرو را». ناگاه آن شخص که نامش عمرو بود خشمگین شده
فریاد کرد زید را چه جرأت است که مرا بزند؟ و به استاد حمله کرد، استاد
دانست که مرد احمقى است و فساد مىکند، گفت اى مرد من اشتباه کردم باید
بگویم «اعطى زید عمرواً درهما؛ داد زید به عمرو درهمى» اینک درهم را به
تاوان بگیر و برو؛ یعنى حرفى در برابر حرفى، آن نادان هم راضى شد و رفت.
مِراء هم مسلماً حرام است
به
راستى کسى که «مراء» خوى او باشد مانند سگ درندهاى است که دامن و پاى
هررهگذرى را به دندان مىگیرد، حرمت شرعى مراء مسلم است؛ زیرا علاوه بر
روایات متعددى که از آنها نهى کرده، ایذا و اهانت و تحقیر غیر و تزکیه نفس
است و هریک از این عنوانها براى اثبات حرمت کافى است.
از این بیان
دانسته مىشود که در حرمت مراء فرقى نیست که مراء کننده محق باشد و ایرادش
درست و بجا باشد یا اینکه مبطل و اعتراضش بیجا و بىمورد باشد؛ زیرا در
هردو صورت اهانت و ایذاست.
و در اصول کافى دوازده حدیث در این باره نقل کرده که به ذکر دو حدیث آن اکتفا مىشود.
از مِراء بپرهیزید که تیرگى مىآورد
امیرالمؤمنین
علیه السلام فرمود: «بپرهیزید از خودنمایى در بحث و ستیزگرى؛ زیرا این
هردو دلها را بر برادران دینى تیره و بیمار کنند و نفاق و دورویى در دلها
بکارند و به بار آورند». «إیَّاکُمْ وَالْمِراءَ وَالْخُصُومَةَ فَانَّهُما
یُمْرِضانِ الْقُلُوبَ عَلَى الْاخْوانِ وَینْبُتُ عَلَیْهِمَا النِّفاق»،
(اصول کافى، ج 2، ص 300، باب المراء والخصومة).»
رسول
خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرمود: «سه چیز است که هرکه خدا را با
داشتن آنها ملاقات کند به بهشت رود از هردرى که خواهد: هرکه خوى او خوب است
و از خدا در نهان و آشکار بترسد و مراء و جدال را ترک کند گرچه حق با او
باشد». «ثَلثٌ مَنْ لَقِىَ اللَّهَ عَزَّوَجَلّ بِهِنَّ دَخَلَ الْجَنَّةَ
مِنْ اىّ بابٍ شآءَ مَنْ حَسُنَ خُلْقَهُ وَخَشِىَ اللَّهَ فی الْمَغیبِ
وَالْمَحْضَرِ وَتَرَکَ الْمِراءِ وَإِنْ کان مُحِقّاً»، (اصول کافى، ج 2، ص
300، باب المراء والخصومة).»
جدالى که خودنمایى نباشد خوب است
هرگاه
جدال در مسأله دینى، اعتقادى یا فرعى باشد و غرض از جدال خودنمایى و اظهار
فضیلت خود و اهانت و تحقیر دیگرى اصلًا نباشد و تنها به قصد اثبات حق و
یارى حقیقت و ارشاد و هدایت خلق باشد ضررى ندارد بلکه گاهى واجب مىشود و
این همان جدلى است که در قرآن مجید به آن امر شده است. «... وَجدِلْهُم
بِالَّتِى هِىَ أَحْسَنُ ...، (نحل/ 125).»
برای مطالعه بقیه، ادامه مطلب را ببینید
جدال و مخاصمه در طلب حق
اما جدال و مخاصمه در مطالبه حق، پس اگر خود را
اوّلًا: به یقین صاحب حق داند و مظلوم بیند.
و ثانیاً: براى رسیدن به حق خود، مجادله کند نه از روى عناد و دشمنى.
و ثالثاً: به مقدار لازم مجادله نماید.
و رابعاً: در ضمن قول یا فعل خود حرامى بجا نیاورد.
و خامساً: بیش از حدّ لازم مجادله نکند
جایز است.
پس
اگر در محق بودن خود شک دارد یا اینکه غرض از مجادله، عنادورزى و دشمنى
کردن باشد نه رسیدن به حق و گاهى این معنا را تصریح مىکند و مىگوید من
مىخواهم فلانى را اذیت کنم، بینى او را به خاک مالم و من اعتنایى به طلب
خود ندارم وقتى که او را ذلیل کردم و مالم را گرفتم آن را دور مىاندازم یا
اینکه در ضمن مجادله طرف خود را به شتم یا ضرب یا تهمت و مانند اینها آزار
رساند یا اینکه بیش از حدّ لازم و مجادله بر او فشار آورد، پس مجادله در
تمام این موارد حرام است هرچند واقعاً حق با او باشد.
و
حکمى که گفته شد درباره وکیل در مرافعه و مخاصمه جارى است یعنى اگر محق
بودن موکّل خود را به یقین نمىداند نمىتواند ادّعاى او را ثابت کند و اگر
کرد کار باطل و حرامى انجام داده و گرفتن حقالوکالهاش حرام و اگر به
یقین محق بودن موکّل را مىداندپس با رعایت چهار شرط دیگر از جهت جدال
مانعى ندارد.
و چون تجاوز نکردن در مطالبه حق
بسیار مشکل است اگر انسان عاقل از اصل مجادله در طلب حق خود صرفنظر کند در
امانتر خواهد بود جز در مواردى که عقلًا یا شرعاً مطالبه حق واجب شود
آنگاه باید شرطهایى که ذکر شد، رعایت نماید.
منبع:
دستغیب، عبد الحسین، قلب سلیم - قم، چاپ: ششم، 1388 ه.ش.قلب سلیم، ج2، ص: 142-139
برگرفته شده ازنرم افزار مجموعه آثار شهید دستغیب از تولیدات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(noorsoft.org) کاری از دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه
علمیه قم)(en-eslami.com) و بخش فرهنگی مسجد جامع عتیق شیراز(www.jamatiq.com)
|
بسم الله الرّحمن الرّحیم
مجموعه آثار شهید دستغیب
درآمد حمد و ثنا خداوند متعال را که بر انسانها منت نهاد و با فرستادن رسولان وحى، چراغ هدایت را فراروى آنان برافروخت و درود بى پایان بر پیامبر اسلام و هدایتگر انام، محمد مصطفى(صلّی الله علیه وآله) که با بنیاد شریعت نورانى مکتب آسمانى، درِ سعادت و درستى را بر مردمان گشود و راه نجات و راستى را به ایشان نمود. پاک‌ترین و خالص‌ترین سلامها بر اهل بیت او(علیهم السلام) که امامان و راهبران شریعت اند و پس از پیامبر(صلّی الله علیه وآله)، بیشترین و آشکارترین نقش را در محافظت و صیانت از احکام نورانى اسلام، عهده دار بوده اند. آن بزرگواران با تبیین، توضیح و تفسیر شریعت ناب نبوى، به تربیت نفوس مستعد و آماده، اهتمام ورزیدند و با نشر و گسترش دین مبین اسلام، از کهنگی و نابودی آن جلوگیرى کردند. عالمان حقیقی، همیشه نماد: «عقلانیت»، «علم»، «تقوا»، «خلوص»، «روشنگرى»، «هدایت»، «ارشاد»، «وقار»، «تلاش» و «ازخودگذشتگى» بوده اند که گوشه اى از کوششهاى علمى آنان در کتابها و آثارشان تجلى یافته است. از آنجا که گسترش روشهاى جدید اطلاعْ رسانى در عصر حاضر، زمینه مناسبى را براى انتقال دانش علما به تشنگان معرفت فراهم آورده، مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى، بر آن شده است که به پاس خدمات ارزنده علمای بزرگ شیعه، و در جهت دسترسی آسان به آرای ایشان در زمینه‌های مختلف، آثار هر یک را در نرم افزاری جداگانه گرد آورد. نرم افزاری که پیش رو دارید، آثار سازنده شهید محراب، «معلم اخلاق و مهذّب نفوس و مربی بزرگ و عالِم عامل و مرشد مردم و وارسته به تمام معنا و متعهد به اسلام و جمهوری اسلامی (صحیفه امام، ج 15، ص 418، 425 و 463)»، آیت‌الله سید عبدالحسین دستغیب شیرازی را که توسط دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم) به زیور طبع آراسته شده بود، در بر دارد. الف ـ محتوای برنامه در این نرم افزار، متن آثار شهید بزرگوار محراب، حضرت آیت الله سید عبدالحسین دستغیب، در موضوعات: امام حسین(علیه السلام)، حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، ولایت، ایمان، اخلاق اسلامی، استغاذه، اسلام و خانواده، اصول دین، تفسیر، تقوا، داستانهای اخلاقی، گناهان کبیره، معارف اسلامی، معراج، نماز، خضوع و خشوع ارائه شده است. افزون بر آثار یادشده، جهت آشنایی علاقه مندان، اطلاعات مفیدی درباره شخصیت آیت الله دستغیب قابل دسترسی می باشد. همچنین از طریق بخش نگارخانه، امکان استفاده از فیلم، صوت، و تصویرهای مربوط به معظم له وجود دارد. ب ـ امکانات برنامه * نمایش متن ـ دسترسی به متن و فهرست تمام آثار موجود در برنامه ـ امکان انتخاب فهرست درختی و گزینشی و ارتباط آنها با متن، به همراه قابلیت تطبیق دوسویه متن و فهرست ـ قابلیت انتخاب عنوان کتاب، جلد و صفحه به همراه امکان گسترده کردن صفحه متن و فهرست ـ مقایسه دو متن از یک یا دو کتاب با یکدیگر به صورت همزمان ـ محدود کردن دامنه متن و فهرست کتب به موارد دلخواه ـ قابلیت حفظ هر یک از متون یا فهرستهای انتخابی به طور مستقل، جهت دسترسی آسان به آنها * جستجو ـ جستجوی ساده و پیشرفته در متن و فهرست کتب برنامه ـ قابلیت حفظ هر یک از جستجوهای انجام شده به طور مستقل، جهت دسترسی آسان به آنها ـ محدود کردن دامنه جستجو به متن یا متون دلخواه به همراه قابلیتهای ویژه ـ فهرست سازی توسط علائم عمومی جهت تهیه فهرستهای پویا و متنوع از کلمات * لغتنامه ـ متن کامل چند دوره لغتنامه با امکان دسترسی به ریشه و مشتق کلمات ـ ارتباط واژگان متون با لغتنامه های برنامه، جهت فهم آسان معنا * پژوهش فعال ـ ارتباط متن و فهرست کتب با بخشهای دیگر برنامه، نظیر: نمایش، جستجو، قرآن، لغتنامه یا کتابنامه ـ قابلیت انتقال متن انتخابی به حافظه جانبی یا محیط Ms-word * کتابنامه ـ دسترسی به اطلاعات مفیدی در باره نسخه شناسی هر یک از کتب * یادداشت برداری ـ امکان انتقال متن یا فهرست مورد نظر به قسمت یادداشت برنامه ـ قابلیت ذخیره سازی و ویرایش متن انتقالی در صفحه یادداشت ـ انتقال متن از قسمت یادداشت به محیط Ms-word * چاپ ـ چاپ متن یا فهرست مورد نظر کاربر، به همراه قابلیتهای متعدد * راهنما ـ دسترسی به توضیحات مفید در خصوص آشنایی بیشتر با قسمتهای مختلف برنامه * امکانات پژوهشی ـ نمایه گذاری، حاشیه نویسی، رنگی کردن و علامت گذاری در متن با هدف بازیابی سریعتر مطلب و ثبت اطلاعات بیشتر مربوط به متون برنامه ـ امکان مدیریت قابلیتهای پژوهشی برنامه توسط کاربر * امکانات جانبی ـ دسترسی به چند نوع صفحه کلید رایج و نیز چندین قلم نمایش جهت استفاده آسان از نرم افزار ـ امکان مشخص کردن مسیر برای ضبط پژوهشها به همراه قابلیتهای متنوع ـ قابلیت نمایش یا عدم نمایش اِعراب و سرصفحه در متون برنامه |
مطالب مرتبط با شهید دستغیب در سایت استقلال فرهنگی:
1-دانلود سخنرانی های شهید آیت اللَّه سیّد عبدالحسین دستغیب
2-امروز محراب مسجد شیراز گریست+فیلم، اینفوگرافی،
