نقش سید جمال الدین اسد آبادی و ... از دیدگاه علامه ی شهید مطهری

نقش سید جمال الدین اسد آبادی(افغانی)

و شاگردش شیخ محمد عبده مصری

در نهضتهاى اصلاحى صد ساله اخیر

از دیدگاه علامه ی شهید مطهری

 

 

 

بررسى دقیق نهضتهاى اصلاحى دوره اسلام و تحلیل علمى آنها بسیار مفید و حیاتى است . امیدوارم افراد شایسته اى چنین توفیقى بیابند و نتیجه بررسى و تحقیقات خود را در اختیار علاقه مندان قرار دهند .

بدیهى است که جنبشهائى که داعیه اصلاح داشته اند , یکسان نبوده اند . برخى داعیه اصلاح داشته و واقعا هم مصلح بوده اند . برخى بر عکس , اصلاح را بهانه قرار داده و افساد کرده اند . برخى دیگر در آغاز جنبه اصلاحى داشته و سرانجام از مسیر اصلاحى منحرف شده اند .

قیامهاى علویین در دوره اموى و عباسى غالبا قیامهاى اصلاحى بوده است . بر عکس , جنبش بابک خرم دین و چند جنبش دیگر از این قبیل آنقدر آلوده و پلید بود که براى جهان اسلام نتیجه معکوس داد , یعنى از تنفر مردم و خشم مردم نسبت به دستگاه جور خلفاى عباسى که این نهضتها علیه آن بپا شده بود کاست . شاید علت اصلى دوام نسبى حکومت عباسیان قیامهاى امثال بابک بود . در حقیقت این قیامها را باید شانس حکومت عباسى به شمار آورد . قیام شعوبیه در آغاز , ماهیت اصلاحى داشت . زیرا علیه تبعیض اموى بود و با شعار : یا ایها الناس انا خلقناکم من ذکر و انثى و جعلناکم شعوبا و قبائل لتعارفوا ان اکرمکم عندالله اتقیکم ( 1 ) آغاز شد . شعوبیه چون علیه تبعیض

1 . حجرات / 13 .

---

12

قیام کرده بودند , (( اهل التسویه )) خوانده شدند و چون آیه کریمه فوق را شعار قرار داده بودند (( شعوبیه )) نامیده شدند , اما متأسفانه خود شعوبیه در همان مسیر انحرافى افتادند که علیه آن بپا خاسته بودند یعنى مسیر افکار و احساسات نژاد پرستانه و قومیت گرایانه , و به همین دلیل تنفر عناصر مؤمن حقیقتجو و عدالتخواه اسلامى را علیه خود بر انگیختند . در حقیقت انحراف شعوبیه از مسیر اصلاحى اولى را نیز باید به حساب شانس عباسیان گذاشت , و شاید خود عباسیان دست داشتند در اینکه ایرانیان را از شاهراه شعارهاى عدالتخواهانه اسلامى به بیراهه شعارهاى نژادپرستانه ایرانى منحرف سازند . حمایت شدید خلفاى عباسى از شعوبیان افراطى که در تاریخ به وضوح پیدا است مؤید این فرضیه است .

جنبشهاى اصلاحى اسلامى , برخى فکرى , برخى اجتماعى و برخى دیگر هم فکرى بوده و هم اجتماعى . نهضت غزالى یک نهضت فکرى محض بود . او فکر مى کرد علوم اسلامى و اندیشه هاى اسلامى آسیب دیده است , در صدد (( احیاء علوم دین )) برآمد . نهضتهاى علویین یا نهضت سربداریان نهضتى اجتماعى علیه حکام زمان بود . نهضت اخوان الصفا , هم فکرى بود و هم اجتماعى .

برخى از نهضتها پیشرو بوده مانند همانها که نام بردیم ( 1 ) , و برخى ارتجاعى بوده مانند نهضت اشعرى در قرن چهارم , و نهضت

1 . البته نهضت غزالى از بعضى جهات پیشرو بوده و از بعضى جهات دیگر نه . کتاب محجة البیضاء مرحوم فیض هر دو جنبه کار غزالى را آشکار مى کند .

---

13

اخباریگرى ( در شیعه ) در قرن دهم , و نهضت وهابیگرى در قرن دوازدهم .

همه این نهضتها , اعم از فکرى و عملى و اعم از پیشرو و ارتجاعى نیازمند به بررسى و تحلیل وسیعى است , خصوصا با توجه به اینکه اخیرا عده اى فرصت طلب از خلاء موجود سوء استفاده کرده و طبق دستور و به طور دلبخواه نهضتهاى دوره اسلامى را تحلیل مى کنند و در اختیار توده بى خبر مى گذارند.

علامه میرسید شریف جرجانی، استاد حافظ شیرازی الگویی برای استقلال فرهنگی گام دوم

علامه میرسید شریف جرجانی،

استاد حافظ شیرازی الگویی برای استقلال فرهنگی

گام دوم:

مرحله ی دوم: معرفی جرجانی در وبسایت عرفان آباد:

حالا می خوام از یک وبلاگ برادران اهل تسنن که از علامه میر سید شریف جرجانی بعنوان یک چهره ی ماندگار نام برده و از ایشان تجلیل کرده است روش یا متدی را برای میهمانان وبلاگ استقلال فرهنگی بیاورم که بدانند، استقلال فرهنگی نیازمند تلاش در فراگیری، تلاش در مطالعه و تلاش در هم افزایی در تولید علم دارد و اینکه فقط شعار استقلال فرهنگی یا تولید علم بدهیم، دردی را از جامعه دوا نمی کند.

تنها انتظاری که از شماست این است که شما نیز، فرزانگان مولد اندیشه و علم را که در میهن عزیزمان ایران  اسلامی روش ها و متد های قابل استفاده برای محققان  جوان دارند را به جامعه معرفی کنید.

 

در وبسایت عرفان آباد با استفاده از منابع لغت نامه ی دهخدا ـ مقدمه ی صرف میر  از نسب، تحصیلات جرجانی اطلاعاتی ارائه می دهد و سپس از سفر سید شریف به مصر مطلبی را ذکر می کند که منظور نظر ما در این گام است. و آن اینکه سید در یک مسافرت علمی در بلاد غربت یرای بدست آوردن علم چنان محدودیتی برایش پیش می آید که کم از تحریم های فعلی دانشمندان استقلال طلب ما نیست.

تحریم میر سید شریف در کلاس درسی که حق پرسش نداشته باشد، حق قرائت متن کتاب در کلاس را نداشته باشد، تا آنجا که فقط یک شنونده(سامع محض) باشد. و این تحقیر برای چه بوده معلوم نیست اما، اینکه سید شریف در مقابل این تحریم روحی، روانی چه واکنشی نشان می دهد مهم است.

واکنشی که تحریم  علمی او را می شکند و نشان می دهد که روحیه ی استقلال طلبی فکری و فرهنگی بالاخره تحریم کننده را تسلیم عزم جزم سید شریف می کند و دست از تحریم های ناعادلانه و بی منطق  بر می دارد.

میر سید شریف جرجانی:

 «قال المصنف کذا و قال الأستاذ کذا و أقول کذا»

از اینجا آنچه می خوانید از وبلاگ عرفان آباد برادران اهل تسنن می خوانید

نسب و ولادت وی
علامه «علی بن محمد بن علی سید زین ابوالحسن الحسینی» معروف به «میر سید شریف جرجانی» ( منسوب به جرجان قدیم در نزدیکی گنبد قابوس) در22 شعبان سال 740 هجری قمری در روستای «طاغو» واقع در جرجان چشم به جهان گشود.

تحصیلات
پس از طی مراحل تحصیلات ابتدایی در همانجا، برای تکمیل علوم حوزوی وکسب فیض نزد اساتید بزرگ، به مراکز مهمی چون شیراز، هرات و قاهره عزم سفر کرد. در دوران طلبگی به فکر افتاد تا کتاب «شرح مطالع» را مستقیماً از مؤلفش، علامه رازی، بیاموزد. برای این هدف به هرات سفر نمود و با علامه رازی ملاقات کرد و او را از موضوع سفر خویش آگاه ساخت. علامه رازی که آخرین مراحل زندگی را میگذراند و قوای جسمانی اش از کار افتاده بود، احساس کرد که از عهده ی تدریس سید والا همت، بر نمی آید، به ناچار او را پیش شاگرد رشیدش، «میرمحمد بن مبارک شاه بخاری، معروف به میرک بخاری (درگذشته به سال 775 ق)» در مصر فرستاد و اظهار داشت: درس او با درس بنده فرقی ندارد. و به طور سفارشی، نامه ای هم برایش نوشت و او را روانه ی مصر کرد.

سفر به مصر      
اشتیاق بیش از حد سید، او را از خراسان عازم کرد. پس از اینکه به حضور مبارک شاه در مصر رسید، نامه ی استاد را به وی تقدیم کرد. بنا بر سفارش استاد، اجازه ی ورود به حلقه ی درس مبارک شاه، به سید داده شد، اما نه برایش درس مستقلی در نظر گرفته شد و نه اجازه ی خواندن عبارت به وی داده شد. خلاصه، از عموم شاگردان هم، رتبه ی پایین تری برایش در نظر گرفته شد. با این همه محدودیت ها، سید ناگزیر گردید سامع محض باشد.   
شبی مبارک شاه در صحن مدرسه قدم می زد ناگاه از گوشه ی مدرسه، صدایی به گوش رسید به آنجا رفت، متوجه شد که میر سید شریف هنگام تکرار و حفظ درس چنین میگوید:

«قال المصنف کذا

و قال الأستاذ کذا

و أقول کذا»

(یعنی در حین تکرار درس، موضوع را از دیدگاه مصنف و استاد، بررسی میکرد و در نتیجه خودش هم اظهار نظر میکرد).

طرز بیان عبارت سید، مبارک شاه را مبهوت و فریفته کرد و صبح فردا ، سید جرجانی را بر همه ی طلاب کلاس، مقدم و به خود نزدیک تر نمود.

وی در سفر دراز خود به قاهره از مجلس درس اکمل الدین محمود بن محمود بابرتی نیز بهره برد و نزد اوحاشیه الهدایه مرغینانی را فرا گرفت و در میان راه با شمس الدین فناری(751 - 834 ق) آشنا شد و او جرجانی را در این سفر همراهی کرد. جرجانی پس از 4 سال تحصیل در قاهره ، راهی زادگاه خود شد و سال 779 قمری، یعنی هنگامی که 39 سال از عمر خویش را پشت سر نهاده بود، زمینه سفر به شیراز و تدریس در مدرسه دارالشفای این شهر برای او فراهم شد.

منبع: وبلاگ عرفان آباد تاریخ ۱۳۹۱/۱۰/۱۶ ۹:۱۰:۰۰   134) بار خوانده شده ( چهره های ماندگار

http://www.erfanabad.org/fa/modules/news/article.php?storyid=678  

از  وبلاگ عرفان آباد برادران اهل تسنن خواندید و ماجرای  أقول کذا  میر سید شریف را دیدید.

اکنون نتیجه گیری از مرحله ی دوم؟

علامه میرسید شریف جرجانی، استاد حافظ شیرازی الگویی برای استقلال فرهنگی گام اول

علامه میرسید شریف جرجانی استاد حافظ شیرازی

الگویی برای استقلال فرهنگی  (1)

مقدمه:

روزشمار مرکز پژوهشهای اسلامی  صدا و سیما،  ششم ربیع الثانی 816 قمری را که امسال مصادف با  سی/بهمن/1391 خورشیدی است را به عنوان مناسبت درگذشت این علامه جرجانی، شیرازی به قرار زیر ذکر نموده است:

عنوان مناسبت:

درگذشت ادیب متکلم میرسید شریف جرجانی (816ق)

-------------------------------------------------------

شرح مناسبت:

سیدعلی بن محمد بن علی حسینی معروف به میرسید شریف جرجانی استرآبادی الاصل در گرگان به دنیا آمد. وی از بزرگان علما و متکلمین حکمای اهل سنت و دارای فهم عمیق و فکر دقیق است. وی از شاگردان قطب الدین رازی و از معاصرین ملاسعد تفتازانی و دارای تالیفات گوناگونی می‏باشد که الاصول المنطقیه، الترجمان فی لغات القرآن و تعریفات و نیز صرف میر از آن جمله ‏اند. سید شریف بعدها از آن همه علوم ظاهری رسمی که داشته، منصرف شد و قدم به دایره‏ی سیر و سلوک گذاشت و در حلقه‏ ی درس و تذهیب خواجه علاءالدین نقشبند و دیگر مشایخ آن طریقت جای گرفت. وفات وی در شیراز روی داد.

منبع:نرم افزار روزشمار تاریخ - نگارش یک

-------------------------------------------------------

 

وبلاگ استقلال فرهنگی با احترام به تلاش محققین تولید کننده ی روزشمار مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما، این نحوه ی گزارش از تاریخ را بویژه در دنیای مجازی خوب نمی داند.

درست است که نسخه ی اول نرم افزار  روز شمار به صورت لوح فشرده(سی دی) ارائه شده است؛ اما این خود گویای آن است که محقق تاریخ حتی اگر برای صدا و سیما و برنامه سازی تحقیق کند، با مراجعه با این نرم افزار که مستلزم استفاده از رایانه است، ممکن است که بخواهد جستجویی هم در فضای مجازی(شبکه اینترنت)  انجام دهد تا تحقیق خود را متقن و محکم کند و سپس آن را دستمایه نگارش متن برای برنامه های تلویزیون یا رادیو قراردهد.

اشاره ای به منابع باعث می شود تا محقق مراجعه از درستی یا نادرستی نتیجه گیری روز شمار مطمئن شود.

برای نمونه عبارت "سید شریف بعدها از آن همه علوم ظاهری رسمی که داشته، منصرف شد و قدم به دایره‏ی سیر و سلوک گذاشت و در حلقه‏ی درس و تذهیب خواجه علاءالدین نقشبند و دیگر مشایخ آن طریقت جای گرفت." از انتهای متن روز شمار را ملاحظه بفرمایید.

این نسبت برای علامه میر شرف الدین چقدر صحیح است؟ و طریقت نقشبندی ها چیست؟ و علت انتساب علامه به آن طریقت چیست؟ اینها همه از ابهامات این روز شمار مختصر و ناقص است.